Η Πρωτοβουλία της Τσεχίας

Στο πλαίσιο της προεδρίας της ΕΕ από την Τσεχία το Υπουργείο Βιομηχανίας και Εμπορίου οργανώνει στην Πράγα στις 12 Σεπτεμβρίου 2022 την Ευρωπαϊκή Διάσκεψη για την ασφάλεια των πρώτων υλών της Ευρώπης, όπου θα συζητηθούν επαγγελματικά θέματα στον τομέα της αναζήτησης, εξόρυξης και επεξεργασίας ορυκτών, της ασφάλειας των πρώτων υλών στην Ευρώπη και των σύγχρονων τάσεων στον τομέα.

Η ευρωπαϊκή συμμαχία για τις πρώτες ύλες (ERMA)

Η ευρωπαϊκή συμμαχία για τις πρώτες ύλες (ERMA) ανακοινώθηκε στις 3 Σεπτεμβρίου 2020, στο πλαίσιο σχεδίου δράσης για τις πρώτες ύλες κρίσιμης σημασίας, και της δημοσίευσης του καταλόγου πρώτων υλών κρίσιμης σημασίας για το 2020.

Το δίκτυο ERMA συγκεντρώνει έναν αυξανόμενο αριθμό οργανισμών από τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα που καλύπτουν ολόκληρη την αλυσίδα αξίας των πρώτων υλών. Η συμμαχία επικεντρώνεται αρχικά στις πλέον πιεστικές ανάγκες, δηλαδή στην αύξηση της ανθεκτικότητας της ΕΕ στις αλυσίδες εφοδιασμού μαγνητών και κινητήρων σπάνιων γαιών, μπαταριών και κυψελών καυσίμου.

Η συμμαχία είναι μια ανοικτή και χωρίς αποκλεισμούς πρωτοβουλία και θα περιλαμβάνει όλα τα σχετικά ενδιαφερόμενα μέρη, συμπεριλαμβανομένων των βιομηχανικών φορέων κατά μήκος της αλυσίδας αξίας, των κρατών μελών και των περιφερειών, των συνδικαλιστικών οργανώσεων, της κοινωνίας των πολιτών, των ερευνητικών και τεχνολογικών οργανώσεων, των επενδυτών και των ΜΚΟ.

 Το σχέδιο δράσης

Το σχέδιο δράσης εξετάζει τις τρέχουσες και μελλοντικές προκλήσεις και προτείνει δράσεις για τη μείωση της εξάρτησης της Ευρώπης από πρώτες ύλες από τρίτες χώρες, τη διαφοροποίηση του εφοδιασμού τόσο από πρωτογενείς όσο και από δευτερογενείς πηγές και τη βελτίωση της αποδοτικότητας των πόρων και της κυκλικότητας, προωθώντας παράλληλα την υπεύθυνη προμήθεια σε παγκόσμιο επίπεδο.

Το σχέδιο δράσης για τις πρώτες ύλες κρίσιμης σημασίας έχει ως στόχο:

  • ανάπτυξη ανθεκτικών αξιακών αλυσίδων για τα βιομηχανικά οικοσυστήματα της ΕΕ·
  • μείωση της εξάρτησης από πρωτογενείς πρώτες ύλες κρίσιμης σημασίας μέσω της κυκλικής χρήσης ανανεώσιμων πηγών, βιώσιμων προϊόντων και καινοτομίας·
  • ενίσχυση της εγχώριας προμήθειας πρώτων υλών στην ΕΕ·
  • διαφοροποίηση του εφοδιασμού από τρίτες χώρες και εξάλειψη των στρεβλώσεων στο διεθνές εμπόριο, με πλήρη σεβασμό των διεθνών υποχρεώσεων της ΕΕ.

Για την επίτευξη αυτών των στόχων, η ευρωπαϊκή ανακοίνωση περιέγραψε δέκα συγκεκριμένες δράσεις. Πρώτον, είναι η δημιουργία μιας Ευρωπαϊκής Συμμαχίας για τις Πρώτες Ύλες (ERMA).

Τα μέταλλα, τα ορυκτά και τα προηγμένα υλικά είναι οι βασικοί καταλυτικοί παράγοντες για μια παγκοσμίως ανταγωνιστική, πράσινη και ψηφιακή Ευρώπη. Η Ευρωπαϊκή Συμμαχία για τις Πρώτες Ύλες (ERMA) συμβάλλει στη διασφάλιση αξιόπιστης, ασφαλούς και βιώσιμης πρόσβασης σε πρώτες ύλες.

Το όραμα της ERMA είναι να εξασφαλίσει πρόσβαση σε κρίσιμες και στρατηγικές πρώτες ύλες, προηγμένα υλικά και τεχνογνωσία επεξεργασίας για τα βιομηχανικά οικοσυστήματα της ΕΕ. Στη συμμαχία θα συμμετέχουν όλα τα σχετικά ενδιαφερόμενα μέρη, συμπεριλαμβανομένων των βιομηχανικών φορέων κατά μήκος της αλυσίδας αξίας, των κρατών μελών και των περιφερειών, των συνδικαλιστικών οργανώσεων, της κοινωνίας των πολιτών, των ερευνητικών και τεχνολογικών οργανώσεων, των επενδυτών και των ΜΚΟ.

Το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Καινοτομία και την Τεχνολογία

Η Πρωτοβουλία της Τσεχίας και της ERMA πρέπει να συνδεθούν με τις δραστηριότητες του Οργάνου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Καινοτομία και την Τεχνολογία και ιδιαίτερα με την Κοινότητα που έχει δημιουργή “EIT Πρώτες ύλες” που έχει δημιουργήσει με στόχο την ανάδειξη της σημασίας των πρώτων υλών, ως σημαντικού πλεονεκτήματος για την Ευρώπη

Το EIT RawMaterials, που ξεκίνησε και χρηματοδοτήθηκε από το ΕΙΤ (Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Καινοτομίας και Τεχνολογίας), έναν οργανισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι η μεγαλύτερη κοινοπραξία στον τομέα των πρώτων υλών παγκοσμίως. Το όραμά της είναι να εξελίξει τις πρώτες ύλες σε ένα σημαντικό πλεονέκτημα για την Ευρώπη. Αποστολή του είναι να καταστήσει δυνατή τη βιώσιμη ανταγωνιστικότητα του ευρωπαϊκού τομέα ορυκτών, μετάλλων και υλικών κατά μήκος της αλυσίδας αξίας, προωθώντας την καινοτομία, την εκπαίδευση και την επιχειρηματικότητα.

Το Περιβάλλον

Είναι σημαντικό να λεχθεί ότι  οι δραστηριότητες διασκέψεων της Ευρωπαϊκής Συμμαχίας για τις Πρώτες Ύλες (ERMA) και του ΕΙΤ σημειώνονται σε μια εποχή, που οι γεωπολιτικές αλλαγές είναι εκρηκτικές και η αγορά των ημιαγωγών μια καυτή πατάτα.

Η Ελλάδα

αφ’ ενός και ότι η χώρα μας φαίνεται με συγκεκριμένους τρόπους να παρακολουθεί αυτές τις εξελίξεις.  Τον Σεπτέμβριο του περασμένου έτους η διάσκεψη RawMat2021 διοργανώθηκε από το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, τη Σχολή Μηχανικών Μεταλλείων- Μεταλλουργών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και το Greek Raw Materials Cluster (GRawMat) υπό την αιγίδα του ΣΕΒ με σκοπό να φέρει σε επαφή την ακαδημαϊκή κοινότητα, τους μηχανικούς, τους επιστήμονες πρώιμου σταδίου καθώς και τους ανώτερους επιστήμονες, τα στελέχη της βιομηχανίας, τα ενδιαφερόμενα μέρη και τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και άλλους επαγγελματίες στον τομέα των πρώτων υλών για μια ολοκληρωμένη, διεπιστημονική ανταλλαγή γνώσεων και στη δημιουργία των προϋποθέσεων να παρακολουθηθεί ένα ευρύ φάσμα τεχνολογικών εξελίξεων και μελλοντικών προκλήσεων σχετικά με τις Πρώτες Ύλες με έμφαση στις πτυχές της Κυκλικής Οικονομίας.

Είναι ακόμη ιδιαίτερα ενθαρρυντικό ότι στο δίκτυο της συμμαχίας συμμετέχουν και τρεις ελληνικές επιχειρήσεις.