«Δεν μπορούμε να λύσουμε τα προβλήματα χρησιμοποιώντας τον ίδιο τρόπο σκέψης με αυτόν που είχαμε όταν τα δημιουργήσαμε».
Άλμπερτ Αϊνστάϊν
Οι έγγειες βελτιώσεις, οι συνιστώσες τους και το οικοσύστημα του φυσικού περιβάλλοντος
Α. Πρόλογος
Ο αρχικός και φιλόδοξος στόχος αυτής της δημοσίευσης ήταν η ανάδειξη της αναγκαιότητας ριζοσπαστικής αναθεώρησης του θεσμικού πλαισίου των εγγείων βελτιώσεων, έχοντας υπόψη ότι, σύμφωνα με τη σχετική νομοθεσία, αυτές «…αποσκοπούν κυρίως εις την ανάπτυξιν και διατήρησιν, των υδατικών και εδαφικών γεωργικών πόρων της Χώρας…».
Ο ενθουσιασμός γρήγορα μετριάστηκε μόλις συνειδητοποιήθηκε, ότι η προσπάθεια θα ήταν ημιτελής, αν δεν λαμβανόταν υπόψη,
- ότι, η σπονδυλική στήλη των εγγείων βελτιώσεων, οι υδάτινοι πόροι και το έδαφος αποτελούν βασικά στοιχεία του Οικοσυστήματος του φυσικού περιβάλλοντος και αντικείμενο σύγχρονων ενωσιακών κατευθύνσεων και ρυθμίσεων συνεκτικής διαχείρισης,
- ότι, οι έγγειες βελτιώσεις αποσκοπούν στην ορθολογική ανάπτυξη του νευραλγικού πυλώνα του πρωτογενή τομέα της οικονομίας, της γεωργίας και των ενοτήτων της, δηλαδή, των καλλιεργούμενων, αρόσιμων, βοσκήσιμων γαιών, των δασών, της κτηνοτροφίας και της αλιείας.
- Ότι, επομένως, ένα σύγχρονο θεσμικό πλαίσιο πρέπει να διασυνδέει τη γεωργία με το οικοσύστημα δηλαδή με το δυναμικό σύμπλεγμα που περιλαμβάνει όλα τα έμβια εδάφη (φυτά, ζώα, βακτήρια, μύκητες) σε μια δεδομένη περιοχή, καθώς και τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ τους, και με το μη ζωντανό περιβάλλον τους (καιρός, γη, ήλιος, έδαφος, κλίμα, νερό, ατμόσφαιρα.
Η φυσική πολυπλοκότητα, αλληλουχία και αλληλεξαρτήσεις των στοιχείων - συνιστωσών του Οικοσυστήματος και της γεωργίας, κάνουν ιδιαίτερα δύσκολη, αλλά και ενδιαφέρουσα, συνάμα, πρόκληση, την προσπάθεια ολιστικής κατανόησης και θεσμικής διαχείρισης του.
Για τον απλό λόγο, ότι, κάθε επί μέρους στοιχείο του (π.χ. το νερό, το έδαφος, το κλίμα κλπ.) χαρακτηρίζεται από εξειδικευμένη δομή και λειτουργία, γεγονός που μέχρι σήμερα έχει οδηγήσει, αντίστοιχα, σε διαφορετική, εξατομικευμένη θεσμική ρύθμιση, η οποία αναπόφευκτα περιέχει παθογένειες, όπως διαφορετική, αντιφατική, ή επαναλαμβανόμενη με αποκλίνουσες διατυπώσεις ορολογία, έλλειψη διαλειτουργικής διασύνδεσης, ταξινόμησης και προτύπων κλπ.
Η κατανόηση αυτής της πραγματικότητας αποτελεί βασική προϋπόθεση επιτυχίας μιας προσπάθειας εντοπισμού της εσωτερικής αλληλουχίας των επί μέρους συνιστωσών του οικοσυστήματος και ακόλουθα για το σχεδιασμό και την υλοποίηση ενός εθνικού θεσμικού πλαισίου ολιστικής διαχείρισής του με τρόπο που να εναρμονίζεται προς τις ενωσιακές κατευθύνσεις και τις ιδιαιτερότητες της χώρας μας και ν’ αξιοποιεί πολύτιμα εργαλεία και βοηθήματα, όπως βέλτιστες πρακτικές, συνέργειες και χρηματοδοτικά εργαλεία και σύγχρονες μεικτές προσεγγίσεις.
Η αξία της επιλογής της Πολιτείας από το 1958 μέχρι σήμερα διαμόρφωσης θεσμικού πλαισίου των εγγείων βελτιώσεων έχει σήμερα εντελώς ξεπεραστεί. Για τον απλό λόγο, ότι τόσο η βάση των εγγείων βελτιώσεων, το νερό και το έδαφος, όσο και η γεωργία την οποία υπηρετούν, διέπονται από ανεξάρτητο θεσμικό πλαίσιο, τα δε εγγειοβελτιωτικά έργα, επιπρόσθετα από το θεσμικό πλαίσιο των δημόσιων συμβάσεων. Αυτό έχει οδηγήσει σε περιθωριοποίηση και ουσιαστική αχρησία των διατάξεων της εξειδικευμένης νομοθεσίας των εγγείων βελτιώσεων.....
