Πρόσωπα με αναπηρία
Τα Ηνωμένα Έθνη, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, η Ευρωπαϊκή Ένωση, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και άλλοι διεθνείς οργανισμοί με ποικίλες πρωτοβουλίες, υποστήριξη, μελέτες, παρεμβάσεις αναγνωρίζουν το δικαίωμα των ατόμων με αναπηρίες να απολαμβάνουν το υψηλότερο δυνατό επίπεδο υγείας, χωρίς διακρίσεις βάσει της αναπηρίας και έχουν δεσμευθεί να λαμβάνουν όλα τα κατάλληλα μέτρα, για να διασφαλίζουν την πρόσβαση, για τα άτομα με αναπηρίες, σε υπηρεσίες υγείας που να είναι προσαρμοσμένες στο φύλο, καθώς τα άτομα με αναπηρία, σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους, αντιμετωπίζουν εκτεταμένα εμπόδια στην πρόσβαση στην υγεία και σε συναφείς υπηρεσίες, όπως η αποκατάσταση, και έχουν χειρότερα αποτελέσματα υγείας από τα άτομα χωρίς αναπηρία.
Απέναντι σ’ αυτήν την πραγματικότητα, διαπιστώσεις και προκλήσεις η Ελλάδα δυσκολεύεται ιδιαίτερα ν’ ανταποκριθεί.
Η χώρα μας επιμένει πεισματικά να μην διαμορφώνει Εθνική Στρατηγική για την Αναπηρία, παρά την ποικιλότροπη διεθνή ενθάρρυνση. (Ηνωμένα Έθνη, κατευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για την Αναπηρία 2010-2020 και ήδη της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για την Αναπηρία 2021-2030 κλπ.)
Οι κυβερνήσεις αναλώνονται στην προσπάθεια διαχείρισης της πρόσβασης στην υγεία των ατόμων με αναπηρία, χωρίς στρατηγική, απλώς εισάγοντας, τροποποιώντας, καταργώντας νομοθετήματα, πραγματοποιώντας αλλεπάλληλες αλλαγές σε υπουργικά μοντέλα, αρμοδιότητες και οργανογράμματα που αποτελούν τροχοπέδη και για την ανάπτυξη συντονισμένων δραστηριοτήτων από τους κοινωνικούς φορείς και προκαλούν ανεπανόρθωτη δομική φθορά.
Ανάμεσα σ’ αυτά σημειώνεται, ότι η Ελλάδα, περιορίστηκε να επικυρώσει τη Σύμβαση των ΗΕ [6] χρόνια μετά (2012) και το 2017 να ψηφίσει, ως βασικό νόμο για την αναπηρία, τον 4488 και μάλιστα όχι ως κύριο, αυτοτελές νομοθέτημα, αλλά ως Τέταρτο ( το τελευταίο) Μέρος του μαζί με ορισμένες άλλες άσχετες διατάξεις. Ο 4488 απλά επαναλαμβάνει φλύαρα τη Σύμβαση των ΗΕ, που ούτως ή άλλως ισχύει από το 2012, ως επικυρωθείσα και περιέχονται απλώς ορισμένες οργανωτικές διατάξεις, χωρίς οποιαδήποτε προσπάθεια καθολικού σχεδιασμού να παρατηρείται.
Ουσιαστικά η χώρα μας στερείται πλήρους νομοθεσίας αντίθετα με το πρότυπο αναρίθμητων άλλων χωρών που την έχουν θεσπίσει και επικαιροποιούν!
Το πρόσφατο, αδόκιμης αρχιτεκτονικής πόνημα, το Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο για την Αναπηρία 2020- 2023 εκπονήθηκε και παρουσιάστηκε με τυμπανοκρουσίες. Η αλήθεια είναι, ότι έγινε με καθυστέρηση 3 ετών αφότου προβλέφθηκε με τις διατάξεις του αποτυχημένου νόμου – προσχήματος ν. 4488από το νόμο και 10 χρόνια από τότε που οι υπερεθνικές διατάξεις της Σύμβασης των ΗΕ επέβαλαν τη δημιουργία του Συντονιστικού Μηχανισμού αλλά και πάλι με στρεβλό τρόπο.
Συγκεκριμένα, έγινε μόλις το Δεκέμβριο του 2020 με την ιδιότητα του Υπουργού Επικρατείας, χωρίς να εντάσσεται σ’ ένα ολοκληρωμένο νομοθέτημα για την αναπηρία.
Το Σχέδιο είναι μια κολλάζ επανάληψη των διεθνών θεσμικών κειμένων και ευσεβών πόθων. Στερείται οποιασδήποτε θεσμικής αξίας που θα επέτρεπε την εφαρμογή του και επί πλέον δεν υλοποιεί Εθνική Στρατηγική για την Αναπηρία, η οποία, επαναλαμβάνεται, ουδέποτε εκπονήθηκε στην Ελλάδα. Το Σχέδιο έχει κυρίως το χαρακτήρα ενός άτυπου μανιφέστου και αποτελεί μόνο και το πολύ μια φιλότιμη, θετική πρωτοβουλία η οποία υποστηρίζει την έρευνα στον πολύπαθο υποτομέα των Ατόμων με Αναπηρία και ευρύτερα του Τομέα Κοινωνικής Προστασίας και Ένταξης. Θα μπορούσε και να είχε ελπίσει κάποιος -μάταια όπως εκ των υστέρων αποδείχτηκε – ότι αποτελεί και αφετηρία συντεταγμένης δρομολόγησης ενεργειών εφαρμογής της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για την Αναπηρία,
Σε καμιά περίπτωση όμως εργαλείο διακυβέρνησης, γιατί,
- δεν έχει κανονιστική ισχύ, όπως θα έπρεπε σύμφωνα με τη Σύμβαση των ΗΕ με αποτέλεσμα,
- ο ορισμός του Υπουργού Επικρατείας, ως Συντονιστικού Μηχανισμού, δεν προοιωνίζεται κανονιστική αποτελεσματικότητα,
- ελλείψει επαρκούς θεσμικού πλαισίου δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τις ατέλειες απόκλισης από τις αρχές της Σύμβασης και τα προβλήματα μη εφαρμογής του που αποτελούν μια αναμφισβήτητη πραγματικότητα,
- η διασπορά των αρμοδιοτήτων μεταξύ υπουργείων, φορέων και υπηρεσιών εμποδίζει επίσης την αποτελεσματική εφαρμογή ακόμη και του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου,
- δεν υπάρχει ουσιαστικός και αποτελεσματικός διοικητικός μηχανισμός στο Υπουργείο Επικρατείας (οργανικές θέσεις, Οργανισμός/ Κανονισμός), ο οποίος να είναι σε θέση να εφαρμόσει τις αρμοδιότητες του Συντονιστικού Μηχανισμού[1] , λαμβανομένων υπόψη και άλλων ιδιαίτερα κρίσιμων αρμοδιοτήτων του, ενώ εξάλλου
- καμιά αναφορά αρμοδιότητας για τον τομέα των Ατόμων με Αναπηρία γίνεται στις αρμοδιότητες που έχουν εκχωρηθεί στον Υπουργό (Αριθμ. Υ12 ΦΕΚ B 2951 – 6.07.2019), ώστε να δημιουργείται η απορία σε τίνος Υπουργού Επικρατείας ανήκει η αρμοδιότητα συντονισμού των θεμάτων ΑμεΑ.
- επομένως περιορίζονται και οι προοπτικές αποτελεσματικής αξιοποίησης του Εθνικού Σχεδίου, αφού και οποιαδήποτε προσπάθεια υλοποίησής του θα περιορίζεται σε προσπάθειες εφαρμογής του υφιστάμενου, χαοτικού, θεσμικού πλαίσιου.
Παράλληλα όμως με την επικύρωση της Σύμβασης των ΗΕ και το νόμο 4488 διατηρήθηκε και ένα πλέγμα προγενέστερου θεσμικού πλαισίου, όπως ο Ν. 3304/2005 «Εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανεξαρτήτως φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, θρησκευτικών ή άλλων πεποιθήσεων, αναπηρίας, ηλικίας ή γενετήσιου προσανατολισμού» ή προστέθηκαν, επιτείνοντας τη σύγχυση, αφού νεότερα νομοθετήματα φαίνεται να διαχειρίζονται τα ίδια ζητήματα, όπως ο ν. 4443/2016 (περίπου ταυτόχρονα με τον 4488/2017) για την ενσωμάτωση των Οδηγιών, 2000/43/ΕΚ περί εφαρμογής της αρχής της ίσης μεταχείρισης προσώπων ασχέτως φυλετικής ή εθνοτικής τους καταγωγής, της Οδηγίας και 2000/78/ΕΚ για τη διαμόρφωση γενικού πλαισίου για την ίση μεταχείριση στην απασχόληση και την εργασία
[1] α) Η παρακολούθηση θεμάτων που αφορούν στα δικαιώματα των ΑμεΑ, β) ο συντονισμός των αρμόδιων Υπουργείων για τη χάραξη και την εφαρμογή δημόσιων πολιτικών που προάγουν τα δικαιώματα των ΑμεΑ, γ) η συνεργασία με το Κεντρικό Σημείο Αναφοράς του άρθρου 70 (σ.σ δηλαδή τον Συνήγορο του Πολίτη, η απουσία του οποίου αντίθετα είναι έντονη στο Εθνικό Σχέδιο του 2020),
δ) ο συντονισμός και η παρακολούθηση του έργου των συναρμόδιων Υπουργείων για την εφαρμογή της Σύμβασης στον ιδιωτικό τομέα,
ε) οι αρμοδιότητες που καθορίζονται από τη Σύμβαση και το Πρωτόκολλο σε σχέση με την παρακολούθηση εφαρμογής της Σύμβασης.
Αποτελεί πια αναγκαιότητα ανεπίδεκτη άλλης αναβολής η καταγραφή της στρεβλής θεσμικής προσπάθειας της χώρας σε συνδυασμό με προτάσεις που θα βασίζονταν σε μια αναλυτική και ευρηματική μεθοδολογία σχεδίασης, βασισμένη στην ποικιλότροπη υπoστήριξη που της παρέχεται διεθνώς, με στόχο τη δημιουργία ενός σύγχρονου θεσμικού πλαισίου διασφάλισης της προσβασιμότητας στην υγεία των προσώπων με αναπηρία, το οποίο θα εντασσόταν αρμονικά σε ένα σύγχρονο μανδύα κοινωνικής προστασίας και ένταξης, που θα διασφάλιζε την εφαρμογή και των υπόλοιπων ορισμών της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών και του Προσθέτου Πρωτοκόλλου της (Προσβασιμότητα στην Εκπαίδευση, την Εργασία, το φυσικό και δομημένο περιβάλλον κλπ) στην βάση των διακηρυγμένων γενικών αρχών της.
Η εφαρμογή της νομοθεσίας ταξινομείται επίσης ανά θεματική ενότητα …Περισσότερα…
